Kamulaştırma Bedeli Tespitinde Mülkiyet Hakkı ile Bağlantılı Olarak Etkili Başvuru Hakkının İhlaline İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı

Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’nın (“AYM”), mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin 2020/6450 başvuru numaralı ve 16.05.2024 tarihli “Belgin Yalçın ve Diğerleri Başvurusu” isimli kararı (“Karar”), 31/12/2024 tarihli ve 32769 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanmıştır.

Karar’a göre;

• Başvuru, kamulaştırma bedelinin tespiti davasında istinaf talebinin kesinlik sınırının altında kaldığı gerekçesiyle reddedilmesi nedeniyle mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
• Somut olayda ilk derece mahkemesi yapılan yargılama sonunda kamulaştırma bedelinin tespitine, kamulaştırılan taşınmazın başvurucular adına olan tapu kaydının iptali ile İdare adına tesciline karar vermiştir.Başvurucular hesap hatası yapıldığı, kamulaştırılan taşınmazın gerçek değerinin kendilerine ödenmediği nedeniyle istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
• Bölge Adliye Mahkemesi, mal varlığı davalarına ilişkin ilk derece mahkemesi kararlarının 2019 yılı için 4.400 TL'yi geçmemesi hâlinde kesin olması nedeniyle istinaf başvurusunun usulden reddine karar vermiştir.

AYM tarafından;

• Kamulaştırma bedelinin tespiti davalarının tipik mal varlığı davalarından farklı olup kamulaştırma bedelinin tespiti davalarında uyuşmazlığın esasını mal varlığının değerinin ne olduğu oluşturduğu,
• Kamulaştırma bedelinin tespiti davalarında taşınmazın değerinin mahkeme tarafından belirlenmesi gerektiği,
• Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı gereği taşınmazın gerçek değeri üzerinden kamulaştırılmış olması gerektiği,
• İlk derece mahkemesinin gerekçesinin dayanağı olan 6100 sayılı Kanun'un 341. maddesinin (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesinin AYM tarafından kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davalar yönünden hükmün denetlenmesini talep etme hakkını sınırlandırdığı gerekçesiyle iptal edildiği, dolayısıyla karar tarihinde yürürlükte bulunan ancak hak arama hürriyetinin özüne dokunması nedeniyle iptal edilen kanun hükmüne dayanılarak davanın reddine karar verilmesi ile etkili başvuru hakkının ortadan kaldırıldığı anlaşıldığı,

belirtilerek Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı ile bağlantılı olarak Anayasa'nın 40. maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine oybirliği karar verilmiştir.

Karar’ın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Saygılarımızla,

Zümbül Hukuk ve Danışmanlık

info@zumbul.av.tr