İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik Yayımlanmıştır

Tarım ve Orman Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından hazırlanan, İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik (“Yönetmelik”) 22/08/2024 tarihli ve 32640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler özetle şu şekildedir;

Yönetmelik’in amacı, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 8/K maddesi uyarınca, üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerinin Bakanlıkça kiraya verilerek tarımsal üretime kazandırılmasına yönelik usul ve esasları belirlemek olarak düzenlenmiştir.
Yönetmelik, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 8/K maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazileri, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Bakanlıkça sezonluk olarak kiraya verilecektir.
Kiraya verilecek arazilerin tespiti amacıyla il ve/veya ilçe müdürlüğü bünyesinde Arazi Tespit Komisyonu oluşturulacaktır. Arazi Tespit Komisyonu il müdürlüğünde il müdür yardımcısı veya şube müdürü, ilçe müdürlüğünde ilçe müdürü başkanlığında toplanacaktır. Komisyon, başkan dahil toplam beş asil iki yedek üyeden oluşacaktır.
Komisyon üyelerinden en az üçü il/ilçe müdürlüğü teknik personeli veya ilgili kamu kurum ve kuruluş personelinden olmak üzere diğer üyeler muhtarlardan seçilebilecektir.
Komisyon görevlendirmeleri mülki amirin veya yetkili kıldığı kişinin onayı ile gerçekleştirilecektir.
Arazi Tespit Komisyonu en az üç aylık dönemlerde üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanıp üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar alacaktır.
Komisyon üyeleri kendilerine, eşlerine veya birinci derece kan ve kayın hısımlarına ait tarım arazileri ile ilgili yapılan itirazın incelenmesinde görev alamayacaktır. Asil üyenin katılamadığı toplantılara yedek üye katılacaktır. Herhangi bir nedenle komisyondaki görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre yeni üye belirlenecektir.
Arazi Tespit Komisyonu; kadastro parsel verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri, diğer kamu kurumlarından elde edilecek veriler üzerinden yapılacak çalışmalar ve yerinde gerçekleştirilecek arazi kontrolleri ile işlenmeyen tarım arazilerini tespit edecektir. Tespit çalışmalarına altlık teşkil edebilecek veriler Bakanlıkça sağlanacaktır.
İşlenmeyen tarım arazilerinin tespitinde, içinde bulunulan yılın 1 Eylül tarihi ile bölgelere göre değişen hasat dönemi dikkate alınarak en geç takip eden yılın 31 Ağustos tarihine kadar olan süre dikkate alınacaktır.
Tespiti yapılan işlenmeyen tarım arazileri Bakanlık kayıt sistemleri ile karşılaştırılarak kontrol edilecektir. Arazi Tespit Komisyonu tarafından yapılan kontrol sürecinin tamamlanmasının ardından, ekonomik bütünlüğü sağlayan parseller ve ekonomik bütünlük kapsamı dışında kalıp Arazi Tespit Komisyonunca ekonomik tarımsal üretim yapılacağı değerlendirilen parseller tespit edilecektir.
Dikili ve örtü altı tarım arazileri kiralama işlemleri kapsamına alınmayacaktır. Arazi sınıfı, parsel büyüklüğü ve verimlilik durumu tarımsal üretim için ekonomik olmayan arazilerin bu durumu tutanak altına alınmak sureti ile o yılki kiralama işlemlerine dâhil edilmeyebilecektir. Üzerinde tarımsal üretime engel teşkil edecek izinsiz yapı, tesis ve benzeri tespit edilen araziler, 5403 sayılı Kanunun ilgili hükümleri uyarınca değerlendirilecektir.
Parselin bir kısmında işlenmeyen arazinin tespit edilmesi durumunda üçüncü ve dördüncü fıkralar göz önünde bulundurularak bu kısımlar işlenmeyen tarım arazisi kapsamında değerlendirilebilecektir.
Arazi Kiralama Komisyonu il tarım ve orman müdürü başkanlığında, en az üçü il müdürlüğü teknik personeli, diğer üyeler ilgili kamu kurum ve kuruluş personelinden olmak üzere başkan dahil toplam beş asil iki yedek üyeden oluşacaktır. Komisyon görevlendirmeleri mülki amirin veya yetkili kıldığı kişinin onayı ile kesinleşecektir.
Kiralama işlemleri kiralama sezonu dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.
Kiralama işlemi, tek bir tarım arazisi parseli bazında yapılabileceği gibi, üretim planlaması kapsamında yetiştirilecek ürün, kiracı potansiyeli ve tarımsal üretimin ekonomik verimliliği dikkate alınarak birden fazla tarım arazisi parselini kapsayacak şekilde de yapılabilecektir.
Kira bedeli, Arazi Kiralama Komisyonu tarafından takdir edilen rayiç kira bedelinden düşük olamayacaktır.
İlan süreci başlatılmadan önce Kiralanacak Tarım Arazileri Listesinde yer alan parsellerle ilgili Bakanlık Kayıt Sistemlerine başvuru durumu ve mahkeme tarafından verilen ve arazinin kullanımını engelleyen bir ihtiyati tedbir kararı olup olmadığı kontrol edilecektir. Tedbir kararı bulunan parseller kiralamaya konu edilmeyecektir.
İlan edilen tarım arazilerini kiralamak isteyenler, Yönetmelik ekinde yer alan Tarım Arazisi Kiralama Talep Formunu eksiksiz olarak doldurarak ilan süresi içerisinde İl Müdürlüğüne başvuru yapacaklardır. Kiralama başvuruları TED Portalı üzerinden de gerçekleştirilebilir. Gerçek kişi olarak başvuruda bulunanların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaları zorunlu tutulmuştur. Her başvuru sahibi için; ikamet bilgisi ve arazi varlığı bilgileri TED Portalı üzerinden kontrol edilecektir.
Arazi malikleri ve diğer ilgililer, Kiralanacak Tarım Arazileri Listesi ile ilgili itirazlarını ilan süresi içerisinde Arazi Kiralama Komisyonuna yapabileceklerdir.
Kiralama öncelikli olarak; kiraya verilecek tarım arazisinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına yapılacaktır.
Kiralanacak tarım arazileri; rayiç kira bedelinden az olmamak üzere öncelikle istekli olan sekizinci fıkrada belirtilen öncelikli gruplara, öncelikli gruplardan birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene, öncelikli gruplardan istekli çıkmaması halinde ise diğer isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralanacaktır.
Kira sözleşmesinde, kira süresi, sözleşmenin başlama ve bitiş tarihleri, karşılıklı sorumluluklar, fesih şartları gibi hususlara yer verilecektir. Asıl kiracının sözleşme imzalamaması durumunda Arazi Kiralama Komisyonu aynı usulle diğer teklifleri değerlendirerek karar verecektir.
Kiraya verilecek tarım arazisi, sözleşme tarihinden itibaren on beş gün içinde üzerindeki muhdesat ve müştemilat bilgilerini içeren krokinin de yer aldığı, Ek-16’da yer alan formata göre mahallinde tanzim edilecek Arazi Teslim Tutanağı ile kiracısına teslim edilecektir. İki nüsha olarak düzenlenen Arazi Teslim Tutanağının bir nüshası kiracıya verilecek, diğer nüshası dosyasında saklanacaktır.
Bu maddeye göre kiralanan tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kaydedilip kiracılar bu arazilerle ilgili tarımsal desteklerden yararlandırılacaktır.
Tarım arazilerinin rayiç kira bedelinin tespitinde emsal olarak kullanılmak üzere, kiralanacak tarım arazisi ile benzer özellikte ve aynı yerleşim yerinde bulunan en az üç adet kiralanmış tarım arazisi tespit edilecektir.
Emsal olarak kullanılacak tarım arazisinin belirlenmesinde akrabalar/hissedarlar arası kiralama, sosyal nedenlerle kiralamalar gibi özel amacı olan kiralama bedellerinin piyasa koşullarını temsil kabiliyetlerine dikkat edilecektir.
Emsal olarak kullanılacak arazilerin kiralanma tarihi ve Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi değişim oranları dikkate alınarak kira bedelleri güncellenecektir. Güncellenmiş kira bedelleri arazi büyüklüklerine oranlanarak her bir emsal için metrekare bazında birim kira değeri bulunacaktır. Bulunan birim kira değerlerinin ortalaması alınarak ortalama birim kira değeri hesaplanacaktır.
Rayiç kira bedelinin tespitinde kullanılacak ortalama birim kira değeri kiralanacak parselin eğimi, yerleşim yerine, pazara ve yola mesafesi gibi objektif kriterler dikkate alınarak ve gerekçeleri belirtilmek kaydıyla %15 oranına kadar artırılıp azaltılabilecektir.

Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandığı tarih itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik’in tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Saygılarımızla,

Zümbül Hukuk ve Danışmanlık

info@zumbul.av.tr